Z inicjatywy europoseł Anny Fotygi na posiedzeniu Podkomisji Bezpieczeństwa i Obrony PE oraz Komisji Spraw Zagranicznych PE, we współpracy z Delegacją do Komisji Parlamentarnej Stowarzyszenia UE-Ukraina, odbyła się debata na temat postępów w realizacji porozumień mińskich oraz ich wpływu na poprawę stanu bezpieczeństwa na Ukrainie. W trakcie posiedzenia przedstawiona została aktualna sytuacja w zakresie bezpieczeństwa oraz realizacji porozumień mińskich. Zaproszeni goście, wszyscy zaangażowani w omawiany proces, zgodnie wyrażali zaniepokojenie przebiegiem wdrażania porozumień, ze szczególnym naciskiem na zaniechania i naruszanie porozumień przez stronę rosyjską.
Andrej Plenkovic, szef delegacji do Komisji Parlamentarnej Stowarzyszenia UE-Ukraina zwrócił uwagę, iż podczas gdy Ukraina czyni wysiłki, by wdrażać zapisy porozumień mińskich, Federacja Rosyjska ich nie realizuje. Plenkovic zaznaczył, że od września zostało zabitych ponad 30 ukraińskich żołnierzy, zaś od początku agresji Federacji Rosyjskiej na Ukrainę, zginęło 8000 osób. Według szefa delegacji zawieszenie broni powinno być bezwzględnie przestrzegane.
Ambasador Johannes Regenbrecht, specjalny wysłannik ds. Ukrainy oraz szef grupy zadaniowej ds. Ukrainy (MSZ Niemiec) podkreślił, że pomimo zagrożenia terrorystycznego i sytuacji w Syrii, sytuacja na Ukrainie nadal jest priorytetem, jako że agresja Federacji Rosyjskiej na Ukrainę nie ustała. Od września ma miejsce coraz więcej naruszeń zawieszenia broni, co dowodzi, że proces implementacji porozumień mińskich się nie zakończył i jest niepewny. Regenbrecht zauważył, że bez przestrzegania zapisów porozumień mińskich, a w tym przede wszystkim zawieszenia broni, nie będzie możliwe przeprowadzenie wyborów lokalnych, ani przywrócenie porządku publicznego. Jednym z najistotniejszych problemów jest odzyskanie kontroli nad swoją granicą przez Ukrainę, a niezbędne w osiągnięciu tego celu jest wycofanie z terenów przygranicznych rosyjskich wojsk i oddziałów nieregularnych. Zwrócił także uwagę, iż misja OBWE nie opracowała do tej pory raportu na temat wycofania broni ciężkiej, a także, iż nie jest ona w stanie zweryfikować podawanych danych. Omawiając sytuację humanitarną podkreślono ograniczenia oraz szykany, z jakimi spotykają się międzynarodowe organizacje, takie jak Lekarze bez Granic czy Międzynarodowy Czerwony Krzyż. Przedstawiciel MSZ Niemiec podkreślił, że zniesienie sankcji musi być ściśle związane z pełną implementacją zapisów porozumień mińskich.
Również ambasador Raphaël Martin de Lagarde, odpowiadający we francuskim MSZ za sprawy Rosji i Europy Wschodniej, za priorytet uważa skonsolidowanie sytuacji bezpieczeństwa w terenie. Francuski dyplomata stwierdził, iż „celem jest czynienie postępów w zakresie bezpieczeństwa oraz w wymiarze politycznym, które są dwiema stronami tej samej monety. Zawieszenie broni musi rzeczywiście funkcjonować, aby w ogóle móc podjąć polityczną dyskusję, ale z drugiej strony, musi istnieć proces polityczny prowadzący do zawieszenia broni”. Tymczasem, jak zauważył Lagarde, od początku listopada, obserwowany jest stały wzrost przypadków naruszenia zawieszenia broni. Dyplomata podkreślił wysiłek strony ukraińskiej wkładany w realizację procesu pokojowego oraz zaznaczył, iż teraz oczekiwany jest konstruktywny wkład w ten proces ze strony Federacji Rosyjskiej.
Ołeksij Makejew, dyrektor ds. politycznych w ukraińskim MSZ, rozpoczął swoje wystąpienie od słów: „Chciałbym powiedzieć, że zostały wdrożone porozumienia mińskie i mamy pokój na Ukrainie. Niestety, rzeczywistość wygląda obecnie inaczej”. Dyplomata zaznaczył, iż ilość prowokacji zbrojnych, ze strony Federacji Rosyjskiej oraz wspieranych przez nią organizacji zbrojnych, stale rośnie. Od 29 sierpnia ukraińskie pozycje zostały ostrzelane ponad tysiąc razy, doszło do 14 zbrojnych prowokacji, w wyniku których zginęło 37 ukraińskich żołnierzy, a także cywile. Makejew przypomniał także, iż w rosyjskich więzieniach przetrzymywanych jest co najmniej 10 obywateli ukraińskich w charakterze więźniów politycznych.
Następnie Dyplomata odniósł się do planowanych wyborów lokalnych w Donbasie. Zwrócił uwagę, że mimo rosyjskich obietnic składanych w Paryżu czy Berlinie, OBWE nadal nie ma dostępu do wielu obszarów kontrolowanych przez bojowników rosyjskich. Makejew podkreślił, iż osoby wybrane w lokalnych wyborach muszą reprezentować wszystkich mieszkańców, a nie tylko kontrolowane przez Rosjan władze. Niezwykle istotne jest włączenie w proces wyborczy osób, które zmuszone były opuścić swoje domy. Dyplomata przypomniał, że obecnie na Ukrainie znajduje się ponad półtora miliona uchodźców wewnętrznych, z których każdy ma prawo wziąć udział w wyborach. Równie ważne jest utworzenie komisji wyborczej oraz umożliwienie udziału w wyborach ukraińskim partiom politycznym. Niezbędna jest też obecność przedstawicieli światowych mediów, które będą mogły bez restrykcji relacjonować przebieg wyborów. Makejew zaapelował o udział przedstawicieli OBWE i Parlamentu Europejskiego w nadzorowaniu wyborów.
Dyplomata zwrócił się do zgromadzonych o wzmożenie presji politycznej na Federację Rosyjską w celu wymuszenia na niej realizacji i wdrażania porozumień mińskich. Doceniając pozytywną rolę ok. 800 osób, które zaangażowały się w misję monitorującą OBWE, podkreślił iż nie mają one narzędzi, aby implementować obowiązujące porozumienia. Makejew ponowił apel o utworzenie misji implementacyjnej UE, która za zadanie miałaby nie tylko przestrzegać realizacji porozumień mińskich, ale również mogłaby pomóc przygotować wybory. Ołeksij Makejew podkreślił, iż Ukraińcy walczą nie tylko o wolność. „Chcielibyśmy, aby Ukraina stała się prawdziwym państwem europejskim” – zakończył swoje wystąpienie nagrodzone brawami Makejew.
Gunnar Wiegand, odpowiedzialny w Europejskiej Służbie Działań Zewnętrznych za Partnerstwo Wschodnie i Rosję, zwrócił uwagę, iż Unia Europejska obecnie zapewnia Ukrainie bezpieczeństwo energetyczne. Wyraził także nadzieję, iż do końca roku zakończą się rozmowy na temat handlowej część umowy stowarzyszeniowej Ukraina-UE (DCFTA).
Podczas debaty, która miała miejsce po zakończeniu wypowiedzi poszczególnych gości, europosłowie zwracali uwagę, iż bez pełnego wdrożenia porozumień mińskich nie można zawierać koalicji z Rosją w walce z Daesh. Litewski polityk Petras Austrevicius zauważył, iż żadne z podpisanych obecnie porozumień mińskich, a zapewne także kolejne uzgodnienia, nie są przestrzegane z zasadniczego powodu. „To jest kwestia doboru właściwego partnera, a w tym przypadku jest nim agresor” – mówił litewski polityk. Austrevicius zwracał uwagę, iż należy mieć pełen ogląd Rosji, pamiętając także o bezprawnej aneksji Krymu. „Kontrola granicy to podstawa, bez której reszta uzgodnień pozostaje pobożnymi życzeniami” – zwracał uwagę estoński europoseł Tunne Kelam. Z kolei Marek Jurek gorąco wspierał ukraiński postulat powołania misji unijnej mającej wspierać kontrolę granicy. „Unia Europejska nie może ignorować interesów państw, które są najbardziej narażone” – mówił były marszałek Sejmu. Marek Jurek nawiązał także do planów budowy Nord Stream II. „Jeżeli Rosja jest w stanie realizować swoje żywotne interesy polityczne, sankcje należy uznać za groteskę” – mówił Jurek.
Dyplomaci ocenili, iż nie można pozostawić Ukrainy samej sobie i nie można pozwolić na zamrożony konflikt. „Integralność terytorialna i suwerenność Ukrainy musi być naszym celem” – mówił Ambasador Johannes Regenbrecht, specjalny wysłannik ds. Ukrainy niemieckiego MSZ. „Rosja jest stroną konfliktu. Musimy odtworzyć pełną kontrolę granicy” – dodawał dyplomata. Zwracano także uwagę, iż sankcje powinny zostać utrzymane dopóki trwać będzie aneksja Krymu.
Anna Fotyga przewodnicząca podkomisji bezpieczeństwa, Elmar Brok przewodniczący komisji spraw zagranicznych oraz Andrej Plenković przewodniczący delegacji UE-Ukraina wydali wspólne oświadczenie, w którym podkreślili, że sytuacja na Ukrainie pozostaje głównym priorytetem Parlamentu Europejskiego w zakresie spraw międzynarodowych. Autorzy oświadczenia przypominają o konieczności zakończenia nielegalnej aneksji Krymu. W dalszej części dokumentu, wymieniono kolejne naruszenia porozumień mińskich, które doprowadziły do poważnego pogorszenia stanu bezpieczeństwa w regionie, a za które odpowiedzialność ponosi Federacja Rosyjska. Autorzy oświadczenia wezwali Federację Rosyjską do zademonstrowania zaangażowania w realizację porozumień mińskich.
