W tym roku już po raz siódmy obchodzimy Europejski Dzień Pamięci Ofiar Reżimów Totalitarnych, przypominający o straszliwych konsekwencjach podpisanego 23 sierpnia 1939 roku układu pomiędzy nazistowskimi Niemcami i komunistycznym Związkiem Sowieckim.
Wcielenie w życie paktu Ribbentrop – Mołotow niosło za sobą wiele tragicznych konsekwencji. W tajnych rozmowach Moskwa i Berlin zdecydowały o przyszłości całego regionu – Polski, Litwy, Łotwy, Estonii, Finlandii i Rumunii. Sowieci i Niemcy wspólnie zdecydowali o rozpoczęciu II wojny światowej. „W razie zmian terytorialnych i politycznych na obszarach należących do państwa polskiego, strefy interesów Niemiec i ZSSR będą rozgraniczone mniej więcej wzdłuż linii rzek Narwi, Wisły i Sanu. Zagadnienie, czy interesy obu stron czynią pożądanym utrzymanie odrębnego państwa polskiego i jakie mają być granice tego państwa, może być ostatecznie rozstrzygnięte dopiero w toku wydarzeń politycznych. W każdym razie oba rządy rozważą tę sprawę w drodze przyjaznego porozumienia” – zapisali w tajnym protokole w nocy 23 sierpnia pełnomocnicy Niemiec i ZSRS – Ullrich Friedrich Willy Joachim Ribbentrop i Wiaczesław Michajłowicz Mołotow.
Skutkiem IV rozbioru Polski była także eksterminacja ludności cywilnej, w tym polskich elit. Od momentu uderzenia na Polskę Armia Czerwona i Wermacht dokonywały wielu zbrodni wojennych, mordując jeńców i masakrując ludność cywilną. Pakt Ribbentrop-Mołotow oraz jego modyfikacja z 28 września 1939 r. podpisana również przez Ribbentropa i Mołotowa, określona oficjalnie jako niemiecko-sowiecki traktat o granicach i przyjaźni, ustaliły „ ostateczną granicę wzajemnych interesów państwowych na obszarze dotychczasowego państwa polskiego”. Tajne porozumienia stały się także podstawą wzajemnej współpracy służb specjalnych obu krajów. Współpraca NKWD-Gestapo miała charakter metodyczny. Efektem niemiecko-sowieckiego sojuszu są doły śmierci rozrzucone po całej Europie Środkowej i Wschodniej.
Zapoczątkowana formalnie 23 sierpnia 1939 roku współpraca niemieckich nazistów z sowietami zapoczątkowała II wojnę światową, a w konsekwencji śmierć dziesiątek milionów osób w okopach, obozach koncentracyjnych, gułagach, krematoriach, czy obozach pracy. Jej następstwem były także długie lata zimnej wojny, a dla wielu narodów Europy Środkowej i Wschodniej – dalszego zniewolenia. Przypomnieniu zbrodni XX-wiecznych totalitaryzmów służyć ma ustanowiony w 2008 przez Parlament Europejski Europejski Dzień Pamięci Ofiar Reżimów Totalitarnych.
Anna Fotyga w swojej pracy w Parlamencie Europejskim aktywnie włączyła się w walkę o pamięć i prawdę historyczną, organizując liczne międzynarodowe konferencje, seminaria, pokazy filmowe, czy konkursy.
