INTERPELACJA W SPRAWIE SKŁADOWANIA NIEBEZPIECZNYCH ODPADÓW
Szanowny Panie Ministrze! W związku z niepokojącymi doniesieniami prasowymi dotyczącymi nieprawidłowego składowania w jednej z gdańskich spalarni odpadów, niebezpiecznych rakotwórczych substancji, zmuszona jestem wystąpić do Pana Ministra z niniejszą interpelacją, wnosząc o zainteresowanie sprawą celem podjęcia radykalnych działań.
Z informacji medialnych wynika, że tysiące ton heksachlorobenzenu (HCB), rakotwórczej substancji przywiezionej z Ukrainy, składowanych jest na powietrzu na terenie jednej ze spalarni odpadów w Gdańsku. Worki z chemiczną substancją zalegają w odległości zaledwie 100 m od Morza Bałtyckiego. Taki sposób składowania tej bardzo trującej, niebezpiecznej dla zdrowia substancji budzi wielki niepokój mieszkańców Gdańska.
W związku z powyższym proszę Pana Ministra o odpowiedź na następujące pytania:
1. Jakie działania w niniejszej sprawie podjęło Ministerstwo Środowiska?
2. Czy obowiązujące w Polsce przepisy zezwalają na składowanie heksachlorobenzenu (HCB) i w jakich warunkach?
3. Czy składowane w gdańskiej spalarni odpadów worki z heksachlorobenzenu (HCB) nie zagrażają zdrowiu ludzi i środowiska?
Z poważaniem
Poseł Anna Fotyga
Gdańsk, dnia 18 czerwca 2012 r.
ODPOWIEDŹ PODSEKRETARZA STANU W MINISTERSTWIE ŚRODOWISKA – Z UPOWAŻNIENIA MINISTRA
Szanowna Pani Marszałek! W odpowiedzi na pismo z dnia 22 czerwca 2012 r., znak: SPS-023-5937/12, przekazujące interpelację poseł Anny Fotygi w sprawie składowania niebezpiecznych substancji, uprzejmie przedkładam, co następuje.
Ad 1. Jakie działania w niniejszej sprawie podjęło Ministerstwo Środowiska?
Działania w sprawie zagrożeń związanych z magazynowaniem odpadów w postaci ziemi zanieczyszczonej ok. 1,6% heksachlorobenzenu (HCB) na terenie Port Service sp. z o.o. w Gdańsku zostały podjęte przez głównego inspektora ochrony środowiska oraz pomorskiego wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska.
Działalność firmy Port Service sp. z o.o. znajduje się pod nadzorem pomorskiego wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska. Badania WIOŚ w Gdańsku wykazały zawartość ok. 1,6% HCB w badanych próbach. Nie jest to więc czysta substancja chemiczna, a ziemia zanieczyszczona HCB stosowanym w przeszłości jako środek ochrony roślin i zgromadzonym w mogilnikach na terenie Ukrainy.
Kontrole prowadzone przez Pomorskiego WIOŚ w dniach 23 stycznia – 2 lutego 2012 r. oraz w dniach 4 kwietnia – 2 maja 2012 r. nie wykazały naruszenia warunków decyzji GIOŚ na przywóz z Ukrainy do firmy Port Service sp. z o.o. w Gdańsku odpadów o kodzie 070407 w postaci ziemi zanieczyszczonej ok. 1,6% HCB. Kontrole Pomorskiego WIOŚ wykazały natomiast naruszenie warunków pozwolenia zintegrowanego (decyzja wojewody pomorskiego z dnia 15 lipca 2005 r. z późniejszymi zmianami) – magazynowanie odpadów w miejscach na ten cel nieprzeznaczonych. Na terenie instalacji zgromadzono nadmierną ilość odpadów, w tym odpadów ziemi zanieczyszczonej ok. 1,6% HCB, przeznaczonych do unieszkodliwienia w instalacji spalania w odniesieniu do mocy przerobowej instalacji. Część opakowań (big-bag) była uszkodzona (rozerwana) co również stanowiło nieprawidłowość. W związku z powyższym Pomorski WIOŚ w ramach działań pokontrolnych polecił przepakowanie odpadów w szczelne worki – polecenie wykonano. Ponadto Pomorski WIOŚ wydał dwie decyzje (z dnia 4 maja 2012 r. i 13 czerwca 2012 r.) wymierzające spółce biegnącą karę pieniężną za magazynowanie odpadów z naruszeniem pozwolenia zintegrowanego. Główny inspektor ochrony środowiska w wyniku postępowania odwoławczego decyzją z dnia 20 lipca 2012 r. uchylił decyzję Pomorskiego WIOŚ z dnia 4 maja 2012 r. w części dotyczącej określenia miejsc magazynowania odpadów niezgodnie z pozwoleniem zintegrowanym i w związku z tym ustalił nowy wymiar kary biegnącej. Decyzja jest ostateczna. Kara powyższa będzie naliczana do dnia 2 lutego 2012 r., ponieważ w dniu 3 lutego 2012 r. marszałek województwa pomorskiego wydał decyzję zmieniającą pozwolenie zintegrowane dla Port Service sp. z o.o. w zakresie określenia miejsc i sposobu magazynowania odpadów. W dniu 10 lipca 2012 r. do GIOŚ wpłynęło odwołanie od decyzji Pomorskiego WIOŚ z dnia 13 czerwca 2012 r. Odwołanie jest w toku rozpatrywania.
W dniu 11 lipca br. zakończona została kolejna kontrola, którą WIOŚ w Gdańsku rozpoczął w dniu 20 maja 2012 r., ze szczególnym uwzględnieniem prowadzenia eksploatacji spalarni odpadów oraz oddziaływania zakładu na stan środowiska i realizacji zarządzeń pokontrolnych. W kontroli uczestniczył przedstawiciel Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska. W oparciu o ustalenia kontroli Pomorski WIOŚ wydał zarządzenie pokontrolne z dnia 19 lipca 2012 r. zobowiązujące prezesa Zarządu Port Service sp. z o.o. m.in. do: przestrzegania warunków pozwolenia zintegrowanego, dokonywania systematycznych kontroli szczelności worków big-bag i podejmowania niezwłocznie działań w celu przepakowania lub natychmiastowego spalania w instalacji.
Pomorski wojewódzki inspektor ochrony środowiska będzie monitorował pracę instalacji Port Service sp. z o.o. do czasu całkowitego zakończenia unieszkodliwiania przywiezionych z Ukrainy odpadów o kodzie 070407.
Ponadto główny inspektor ochrony środowiska podjął następujące działania. W dniu 3 lipca 2012 r. główny inspektor ochrony środowiska i wojewoda pomorski oraz pomorski wojewódzki inspektor ochrony środowiska z udziałem Greenpeace przeprowadzili inspekcję na terenie Port Service sp. z o.o. w Gdańsku. Przeprowadzone oględziny terenu zakładu, w tym miejsc magazynowania odpadów ziemi zanieczyszczonej ok. 1,6% HCB, wykazały, że worki z ziemią zanieczyszczoną HCB były ułożone w sposób uporządkowany, a od strony wód Bałtyku były zabezpieczone przed wpływem czynników atmosferycznych. Nie stwierdzono na miejscu, aby worki były porozrywane, a ich zawartość wydostawała się na zewnątrz.
Na zlecenie głównego inspektora ochrony środowiska w lipcu 2012 r. wykonana została ekspertyza dotycząca funkcjonowania spalarni odpadów niebezpiecznych Port Service sp. z o.o. Z ustaleń ekspertyzy wynika, że konieczne jest przeprowadzenie przeglądu ekologicznego dla całej instalacji Port Service sp. z o.o. W związku z wystąpieniem Pomorskiego WIOŚ, marszałek województwa pomorskiego, na podstawie art. 237 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2008 r. Nr 25, poz. 150, z późn. zm.) zobowiązał Port Service sp. z o.o. do wykonania przeglądu ekologicznego i przedłożenia w terminie do dnia 30 września 2012 r.
Główny inspektor ochrony środowiska pismem z dnia 29 maja 2012 r. zawiadomił o wszczęciu z urzędu postępowania administracyjnego w sprawie cofnięcia zezwolenia dla firmy SI BUD SYSTEM LLS, z siedzibą pod adresem: Chervonozoryany ave 57 Kiev, na przywóz 6000 Mg odpadów o kodzie 070407 z Ukrainy do Polski do firmy Port Service sp. z o.o. w Gdańsku.
W dniu 25 lipca 2012 r. główny inspektor cofnął ww. decyzję na podstawie art. 9 pkt 8 lit. c rozporządzenia WE Nr 1013/2006 z dnia 14 czerwca 2006 r. w sprawie przemieszczania odpadów. Podstawą cofnięcia decyzji były stwierdzone naruszenia dot. magazynowania odpadów oraz reżimu pracy spalarni odpadów.
W celu sprawdzenia prawidłowości realizacji decyzji GIOŚ o przywozie odpadów niebezpiecznych z Ukrainy do Polski główny inspektor ochrony środowiska w czerwcu br. podjął decyzję o przeprowadzeniu przez WIOŚ kontroli wszystkich aktualnie obowiązujących decyzji na przywóz odpadów niebezpiecznych z Ukrainy do unieszkodliwienia w Polsce oraz skontrolowaniu wszystkich instalacji, do których przemieszczane są te odpady. Kontrole te zakończyły się w połowie lipca br.
Kontrole przeprowadzono w dwóch instalacjach prowadzących unieszkodliwianie odpadów niebezpiecznych z Ukrainy. Kontrola przeprowadzona w spółce Port Service w Gdańsku wykazała, że odpady przywiezione z Ukrainy zostały przeniesione na utwardzony teren oraz w większości przykryte plandeką. Kontrola wykazała, że dostawy odpadów z Ukrainy były prowadzone w okresie obowiązywania otrzymanych zezwoleń i nie stwierdzono przekroczeń co do ilości i rodzaju przyjętych odpadów. Spółka wypełniała obowiązki wynikające z posiadanych notyfikacji oraz przepisów w zakresie międzynarodowego obrotu odpadami w zakresie prowadzonej dokumentacji potwierdzającej przemieszczanie odpadów.
Kontrola przeprowadzona w instalacji firmy Sarpi Dąbrowa Górnicza Sp. z o.o. wykazała, że instalacja do dnia kontroli nie przyjmowała z Ukrainy odpadów o kodzie 070407, w tym odpadów zawierających HCB. Ustalono, że SARPI Dąbrowa Górnicza sp. z o.o. w kontrolowanym okresie przyjmowała inne odpady na podstawie zezwoleń na międzynarodowe przemieszczanie odpadów z Ukrainy.
SARPI Dąbrowa Górnicza Sp. z o.o. nie przekroczyła warunków określonych w decyzjach GIOŚ na przywóz odpadów, obejmujących rodzaje i ilości odpadów dopuszczonych do przywozu w ramach międzynarodowego przemieszczania odpadów.
Na postawie przedstawionych dokumentów oraz ustaleń kontroli WIOŚ w Katowicach stwierdził, że działalność SARPI Dąbrowa Górnicza sp. z o.o. – odbiorcy odpadów przyjmowanych z zagranicy, w tym z Ukrainy, nie budzi zastrzeżeń z punktu widzenia przepisów ochrony środowiska.
Ad 2. Czy obowiązujące w Polsce przepisy zezwalają na składowanie heksachlorobenzenu (HCB) i w jakich warunkach?
Odpady przywiezione do Polski do instalacji Port Service sp. z o.o. na podstawie zgłoszeń UA000304, UA000313 to zgodnie z deklaracją wysyłającego ziemia zanieczyszczona HCB. Wg badań Pomorskiego WIOŚ zawartość HCB w badanych próbkach wynosiła 1,6%, a wg badań Centrum Analitycznego Ministerstwa Ekologii i Zasobów Naturalnych Ukrainy – 1,5%. Nie jest to więc czysta substancja chemiczna, a ziemia w niewielkim stopniu zanieczyszczona tą substancją.
Odpady ziemi zanieczyszczone ok. 1,6% HCB przetransportowane zostały w workach foliowych zapakowanych w big-bagach. Sposób opakowania transportowanych odpadów był zgodny z wymogami ADR (transport drogowy) lub IMDG (transport morski) odnoszącymi się do przewozu heksachlorobenzenu. Obowiązujący stan prawny nie normuje szczegółowych warunków magazynowania oraz postępowania z odpadami niebezpiecznymi zawierającymi chlor w związkach organicznych (w tym pestycydy). Warunki magazynowania ww. odpadów ustalone zostały w pozwoleniu zintegrowanym (decyzja wojewody pomorskiego z dnia 15 lipca 2005 r. z późn. zmianami).
Odpady zgromadzone na terenie Port Service sp. z o.o. są magazynowane, a nie składowane, w celu termicznego unieszkodliwienia. W myśl art. 3 ust. 3 pkt 3 przez magazynowanie rozumie się czasowe przetrzymywanie lub gromadzenie odpadów przed ich transportem, odzyskiem lub unieszkodliwianiem.
W obowiązującym stanie prawnym nie ma zakazu magazynowania odpadów niebezpiecznych, w tym również zawierających HCB. Przepisy określają jedynie dopuszczalny okres magazynowania odpadów, inny dla dwóch różnych przypadków:
– gdy odpady pochodzą od dostawców z Polski – wtedy magazynowanie nie może trwać dłużej niż trzy lata, przy czym okres ten obejmuje magazynowanie u wszystkich posiadaczy odpadów (art. 63 ust. 3 i 5 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 roku o odpadach),
– gdy odpady pochodzą od dostawców z zagranicy – wtedy muszą one zostać poddane unieszkodliwieniu w terminie nie dłuższym niż rok kalendarzowy od daty otrzymania odpadów (rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) Nr 1013/2006 z dnia 14 czerwca 2006 r. w sprawie przemieszczania odpadów).
Przepisy krajowe ani unijne nie określają szczegółowych wymagań odnoszących się do magazynowania większości odpadów. Należy jednakże zaznaczyć, że magazynowanie odpadów, jako jeden z procesów gospodarowania odpadami, podlega ogólnym zasadom, w tym art. 7 ustawy o odpadach, który stanowi, że ˝posiadacz odpadów jest obowiązany do postępowania z odpadami w sposób zgodny z zasadami gospodarowania odpadami, wymaganiami ochrony środowiska oraz planami gospodarki odpadami˝.
Miejsce i sposób magazynowania odpadów, zgodnie z art. 63 ust. 6 ustawy o odpadach, określa właściwy organ ochrony środowiska (marszałek województwa lub starosta) w:
– pozwoleniu zintegrowanym, wydawanych w trybie określonym w ustawie Prawo ochrony środowiska,
– pozwoleniu na wytwarzanie odpadów, wydawanych w trybie ustawy Prawo ochrony środowiska, ale z uwzględnieniem wymogów szczegółowych wynikających także z ustawy o odpadach,
– decyzji zatwierdzającej program gospodarki odpadami niebezpiecznymi, wydawanej w trybie ustawy o odpadach,
– informacji o wytwarzanych odpadach oraz o sposobach gospodarowania wytworzonymi odpadami, przedkładanej przez wytwórcę odpadów zgodnie z wymaganiami określonymi w ustawie o odpadach,
– zezwoleniach na gospodarowanie odpadami wydawanych na podstawie ustawy o odpadach,
– zgłoszeniu do rejestru, dokonywanego zgodnie z wymaganiami określonymi w ustawie o odpadach.
Ad 3. Czy składowane w gdańskiej spalarni odpadów worki heksachlorobenzenu (HCB) nie zagrażają zdrowiu ludzi i środowiska?
Odpady magazynowane na terenie spalarni Port Service sp. z o.o. to nie jest czysty heksachlorobenzen, a ziemia zanieczyszczona 1,6% HCB. Odpady te są magazynowane, a nie składowane, w celu termicznego unieszkodliwienia.
Pomorski WIOŚ poza działaniami kontrolnymi prowadzi monitoring lokalny (wokół zakładu) gruntów, wód powierzchniowych i powietrza na obecność HCB. Uzyskane do tej pory wyniki nie wskazują na zanieczyszczenie terenu. Nie zachodzi także szkodliwe oddziaływanie na wody powierzchniowe i morskie, wody podziemne oraz na stan czystości powietrza. Nie stwierdzono zanieczyszczenia środowiska, a nadmierna ilość przyjętych odpadów nie wydostaje się do środowiska poza teren zakładu.
Jednocześnie informuję, że z pisma pomorskiego państwowego wojewódzkiego inspektora sanitarnego z dnia 20 czerwca 2012 r., znak: SE.NS-30.9022.4723.45.2012.AK, wynika, że przeprowadzone przez państwowego granicznego inspektora sanitarnego w Gdyni badania nie wykazały negatywnego wpływu działalności prowadzonej przez Port Service sp. z o.o. na jakość ujmowanej wody z ujęcia głębinowego wody pitnej zlokalizowanego w odległości ok. 0,5 km od tej spółki.
Z wyrazami szacunku
Podsekretarz stanu
Beata Jaczewska
Warszawa, dnia 3 sierpnia 2012 r.
